به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، پهپاد یا همان "پرنده هدایت پذیر از دور" که هنوز هم در افواه و برخی رسانه ها پهباد نامیده می شود، از جمله واژه هایی است که سالهاست به محافل عمومی و بحث های روزمره جامعه و رسانه های ایرانی وارد شده است. یکی از دلایل این مسئله را در کنار سرمایه گذاری صنایع دفاعی ایران در این بخش و ساخت نمونه های موفق از آن، باید در نبرد پنهان و آشکاری دانست که در این حوزه بین ایران و آمریکا در جریان بوده است.
شاید برای اولین بار موضوع و نام پهپاد برای نسل جدید و عامه مردم، در ماجرای شکار حیرت انگیز پرنده ای جاسوسی به نام آر کیو ۱۷۰ یا همان جانور قندهار تبدیل به کلمه ای پر کاربرد در میان رسانه ها و افکار عمومی شد و حالا بیش از ۸ سال است، این تقابل، با وارد کردن ضربات حیثیتی به بخش های مختلف قدرت پهپادی آمریکا به نفع جمهوری اسلامی ایران سنگینی می کند.
جانور قندهار در تور ایران
جانور قندهار در اختیار سپاه در یکی از نمایشگاه های این نیرو
نهایتاً در دسامبر سال ۲۰۰۹ میلادی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا به وجود این پهپاد اعتراف کرد اما پس از آن تقریبا به طور کامل در مورد آن سکوت کرده و در بودجه های این نیرو و نه در چارچوب سازمانی آن اشاره ای به هزینه ها و یا محل خدمت آن نمی شود. همچنین تعدادی از این پهپادها مدتی در سال ۲۰۱۰ میلادی به پایگاه هوایی Al Dhafra امارات متحده عربی رفته و به احتمال زیاد تلاش داشته‌اند از آن پایگاه به سمت جنوب ایران رفته و انجام پروازهای شناسایی در مورد سایت‌های اتمی کشورمان بپردازند.
در می ۲۰۱۱ میلادی نیز یک فروند RQ-۱۷۰ وظیفه نظارت بر عملیات نیروهای ویژه آمریکایی در پاکستان برای کشتن اسامه بن‌لادن، سرکرده سابق شبکه تروریستی القاعده را بر عهده داشت. پهپاد مورد نظر بعد از شکار شدن در ایران تا سالها به محل بحث های فراوان در بین یون و متخصصان در ایران و آمریکا و دیگر نقاط جهان بود. درخواست اوباما از ایران برای پس دادن این پهپاد و انتشار اطلاعات مختلف از این پهپاد در موارد مختلف توسط ایران هر از چند گاهی دوباره نام RQ-۱۷۰ را دوباره گرم می کند اما هیچ. قت حیثیت از دست رفته ارتش و سازمان های جاسوسی آمریکا در این موضوع، جبران نشد.
سپاه پریدیتور» آمریکایی را تولید انبوه کرد
در جریان برگزاری رزمایش بزرگ پهپادی الی بیت المقدس» نیروی هوافضای سپاه در اسفندماه سال گذشته، سردار امیرعلی حاجی فرمانده این نیرو از شرکت برخی پهپادهای ایرانی مشابه مدل پهپاد MQ۱ آمریکایی خبر داد. پهپاد MQ۱ آمریکایی که دومین پهپاد ارزشمند شکارشده و سالم آمریکایی پس از RQ-۱۷۰ است، برای نخستین بار در بازدید امیر دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی از دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه به نمایش درآمد.
پهپاد MQ۱ آمریکایی به غنیمت گرفته شده
پهپاد رزمی MQ-۱ (ملقب به پریدیتور) ساخت شرکت General Atomics آمریکا است که از سال ۲۰۰۹ میلادی تا کنون در خدمت در نیروی زمینی ارتش آمریکا است و قابلیت حمل تسلیحات هوا به زمین و محموله های جنگالی را دارد. جمع آوری و شناسایی سیگنال های الکترونیک و ایجاد اخلال بر روی سامانه های الکترونیک، حمل رادار نقشه برداری سری و حمل تسلیحاتی مثل موشک های AGM-۱۱۴ هلفایر برای عملیات رزمی هوا به سطح از جمله قابلیت های رزمی MQ-۱ است.
این پهپاد که در سالهای گذشته به قابلیت های جدید چون افزایش راندمان موتور، افزایش میزان سوخت و آنتن‌های ارتباطی جدید مجهز شده است، به فرماندهی عملیات ویژه ارتش آمریکا تحویل داده شده و جزو تسلیحات و سامانه‌های مهم و راهبردی ارتش آمریکا است. ارزش هر فروند از این پهپاد بر اساس تخمین‌ها معادل ۲۱ میلیون دلار است
نفوذ سپاه به قلب ریپرهای آمریکایی در سوریه
نیروی هوافضای سپاه در سالهای اخیر یکی از شاهکارهای خود در حوزه نفوذ به سیستم های شناسایی و اطلاعاتی آمریکا را در پاسخ به ادعاهای آنها درباره نفوذ و خرابکاری در برنامه موشکی کشورمان، رسانه ای کرد که نشان از وقوع این رخداد در جایی بر فراز عراق یا سوریه است. تصاویر در حال ضبط، نشان می دهد یک پهپاد MQ-۹ آمریکایی (به احتمال قریب به یقین) تعدادی از تروریست ها را زیر نظر دارد.
در ادامه شاهد هستیم که این پهپاد برای فرود، دچار مشکل شده و در نهایت در نزدیکی پایگاه خود سقوط می کند. پس از آن نیز مشخص است که پهپاد جدیدی به منطقه اعزام شده و تصاویر تهیه شده توسط آن نیز در اختیار سپاه قرار گرفته و در نهایت با ترس فراوان آمریکایی ها از نزدیک شدن به پرنده سقوط کرده، پرنده اول توسط یک جنگنده بمباران می شود. تصاویر این عملیات از دید پهپاد آمریکایی دوم نیز توسط سپاه ضبط شده است.پهپاد MQ-۹ ریپر در حقیقت مدل پیشرفته تر از MQ-۱ پردیتور است که برای امور شناسایی و تهاجم هوا به سطح توسعه پیدا کرده. این پهپاد ساخت شرکت General Atomics آمریکا است و هر فروند آن در حدود ۱۷ میلیون دلار قیمت دارد. ارتفاع نهایی پرواز این پهپاد که به یک موتور توربوپراپ با قدرت ۹۰۰ اسب بخار مجهز است، ۱۵ کیلومتر و سرعت نهایی آن ۴۸۲ کیلومتر بر ساعت است و می تواند تا ۱۷۰۰ کیلوگرم محموله را حمل کند.
موشک هوا به سطح هلفایر و بمب های سبک هدایت لیزری از جمله تسلیحات اصلی این پهپاد محسوب می شود. عمده امور مربوط به ماموریت های شناسایی در عین استفاده از سلاح های تهاجمی در ارتش امریکا، اکنون بر عهده این پهپاد قرار دارد و در حقیقت اسب کاری ارتش ایالات متحده محسوب می شود.
بلند پرواز آمریکایی هم بالاخره در دام ایران افتاد
یکی از بزرگترین چالش ها بین ایران و آمریکا قبل از ماجرای عین الاسد و شهادت سردار سلیمانی بدون هیچ شکی مربوط به ساقط کردن پهپاد جاسوسی گلوبال هاوک توسط ایران بود. در نخستین ساعات بامداد پنجشنبه ۳۰ خرداد امسال یک فروند پهپاد جاسوسی آمریکایی که در حال تعرض به حریم هوایی کشورمان بود توسط پدافند نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سرنگون شد. پهپاد ساقط شده از خانواده گلوبال هاوک و از سری BAMS-D بود. این پهپاد در حقیقت همان گلوبال هاوک است که برای مأموریت شناسایی و گشت دریایی تجهیز شده است.
لاشه گلوبال هاوک آمریکایی در جریان یک نمایشگاه در موزه دفاع مقدس
واژه BAMS-D مخفف Broad Area Maritime Surveillance-Demonstrator است و این برنامه در حقیقت ۸ سال عمر دارد و به نوعی یک پیش درآمد برای توسعه پهپاد MQ_۴C به شمار می رود اما به دلیل نیازهای زیاد نیروهای مسلح آمریکا در این چند سال، پهپادهای مجهز شده به این استاندارد به پروازهای عملیاتی از جمله در حوزه کاری ناوگان پنجم آمریکا پرداخته اند. سامانه‌های به کار رفته در این مدل هم همان سیستم‌های به کار رفته در پهپاد MQ-۴C است.
این پهپاد با آتش سامانه پدافند موشکی سوم خرداد» نیروی هوافضای سپاه پاسداران مورد هدف قرار گرفته و ساقط شده است. این سامانه پدافندی میان برد برای انهدام انواع اهداف هوایی در ارتفاع متوسط طراحی شده که از قابلیت درگیری با اهداف تا ارتفاع ۲۷ کیلومتری برخوردار است. سامانه پدافندی سوم خرداد» قابلیت انهدام اهداف را در برد ۷۵ کیلومتری دارد و می‌تواند به طور همزمان با ۴ هدف درگیر شود و در سال ۱۳۹۳ با حضور رهبر انقلاب برای اولین بار رونمایی شد.
وقتی عقاب خاکستری امریکایی اسیر موشک‌های ایرانی شد
در نخستین تصاویر ماهواره‌ای که از پایگاه عین الاسد پس از عملیات انتقام موشکی کشورمان منتشر شد، تعداد قابل توجهی برخورد مستقیم به تاسیسات و سازه‌های پایگاه که محل نگهداری تجهیزات و مراکز کنترل پهپادی این مقر بود منتشر شد. علاوه بر اینکه برخی کارشناسان احتمال می دهند در محل سوله‌ها و چادرهای بزرگ نابود شده تعدادی از پهپادهای امریکایی نیز مستقر بوده‌اند،
حال با صحبت‌های یکی از اپراتورهای پهپادی حاضر در این پایگاه ثابت میشود که مرکز کنترل پهپادی این پایگاه به کلی نابود شده و ارتباط آنها با پهپادهایی که مشغول عملیات بوده‌اند قطع شده بود. وبسایت Yahoo news امریکا سخنانی را به نقل از ستوان Costin Herwig از کاربران پهپادی ارتش امریکا در پایگاه عین الاسد به هنگام حملات موشکی کشورمان منتشر کرده است.
پهپاد MQ-۱C ارتش آمریکا
وی میگوید : لحظاتی پیش از آغاز حملات موشکی ایران، حدود ۱۵۰۰ نفر از نیروهای امریکایی حاضر در پایگاه سریعا به پناهگاه های زیرزمینی منتقل می‌شوند اما ۱۴ نفر از اپراتورهای پهپادهای تهاجمی MQ۱-C موسوم به Grey Eagle به معنای عقاب خاکستری، در مراکز کنترل پهپادی پایگاه باقی می‌مانند تا ۷ فروند از این مدل پهپاد را در آسمان منطقه هدایت کنند.
ستوان Costin Herwig دلیل این امر را هشدار احتمال حملات زمینی به پایگاه عین الاسد همزمان با حمله موشکی اعلام می‌کند. در واقع ارتش امریکا احتمال می‌داده است که قبل یا بعد از حملات موشکی ایران، برخی گروه‌های نظامی عراقی قصد یورش زمینی و تصرف این پایگاه را داشته باشند و به همین دلیل ۷ فروند پهپاد MQ۱_C به منظور پوشش مناطق اطراف این پایگاه به پرواز در می‌آیند.
اما پس از لحظاتی کلیه اپراتورهای پهپادی نیز تصمیم به فرار به محل پناهگاه‌ها گرفته و پهپادها را به حال خود رها می‌کنند. پس از پایان حملات موشکی، نظامیان امریکایی به مرکز کنترل پهپادی بازمی‌گردند تا مجددا کنترل پهپادهای در حال پرواز را به دست بگیرند اما متوجه می‌شوند که کلیه شبکه کابل فیبر نوری و آنتن‌های هدایت ماهواره‌ای نابود شده و امکان برقراری مجدد ارتباط از این مرکز میسر نیست. Costin Herwig در ادامه مدعی است که پرسنل فنی بیش از ۵۰۰ متر کابل ارتباطی نابود شده در حملات را جایگزین می‌کنند تا مجددا ارتباط با پهپادهای در حال پرواز برقرار شود.
حتی اگر روایت آمریکایی ها در زمینه هدایت مجدد پهپادها و خسارت کنترل شده مراکز فرماندهی و هدایت این پرنده های گران قیمت را باور کنیم -که با تصاویر منتشره اصلا همخوانی ندارد- اما باز هم شوک ناشی از دقت موشک های سپاه و از بین بردن بخش قابل توجهی از این مراکز کنترل، نشان داد نیروهای مسلح کشورمان بویژه هوافضای سپاه قادرند چه با اقدامات سایبری و جنگال و چه با موشک های زمین به زمین و زمین به هوا، قدرت و ابهت پهپادهای پر ادعای آمریکایی را در هم بشکنند.
ارتش و نیروهای مقاومت یمن با اعمال تغییرات روی برخی سامانه ها و موشک های پدافندی که از حکومت سابق در انبارهای این کشور وجود داشت، مجموعه بزرگی از پهپادهای م عربستان و امارات را سرنگون کرده اند.
به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، همه جانبه به یمن را می توان جنگ عجایب نامید چراکه رونمایی کشوری در اوج تحریم ها و تلاش آمریکا، عربستان و امارات برای قطع کوچک ترین کمک حتی در حد داروهای حیاتی، از انواع موشک های ضد زره، پهپادها، موشک های بالستیک و کروز و البته سیستم های دفاع هوایی باعث تعجب بسیاری از کارشناسان بین المللی شده است. بحث دفاع هوایی در یمن البته از جمله مسائل بسیار مهم است که در ماهها و هفته های اخیر، برگ های مهمی از آن رو شده و نتایج غافلگیرانه ای داشته است.
بر اساس اعلام نیروهای مسلح این کشور قرار است سال ۲۰۲۰ میلادی سالی باشد که مسائل پدافندی در آن بسیار پر رنگ تر از سالهای قبل خواهد بود. البته تا به همین جا نیز با توجه به شرایط پدافند یمنی ها شاهکار کرده و غافلگیری های بزرگی را حتی برای ارتش ایالات متحده آمریکا نیز داشته است. در ابتدا نگاهی به برخی از مهم ترین شکارهای یمنی ها خواهیم داشت و سپس نگاهی به تسلیحات آنها برای عملیات های پدافندی.
از اف ۱۵ تا رپیر هم در دام افتادند
اول اکتبر ۲۰۱۷ میلادی یک فروند پهپاد MQ-۹ آمریکایی توسط پدافند هوایی یمن در اطراف صنعا ساقط شد. این مسئله یکی از اولین شکارهای موفق پدافند هوایی یمن بود که به طور کامل نیز تصاویر مربوط به آن نیز پخش شد. مدتی بعد و در دی ماه سال ۹۶ بود که یمنی ها این بار سراغ اف ۱۵ مغرور سعودی رفتند و یک موشک هم به سمت آن شلیک کردند که با موفقیت در زیر بدنه پرنده سعودی منفجر شد. یمنی ها در تابستان سال جاری نیز دو بار دیگر به سراغ ریپر آمریکایی رفته و دو فروند از آنها را ساقط کردند. ذکر این مسئله مهم است که ارتش و کمیته های مردمی یمن با ۳ شکار تایید شده این پهپاد آمریکایی تنها شکارچیان آن در جهان به حساب می آیند.
لاشه پهپاد آمریکایی که در سال ۲۰۱۷ در یمن ساقط شد
اما نبرد برای دفاع از آسمان یمن به همین جا نیز ختم نمی شود. در بهار سال جاری یک فروند پهپاد پردیتور مدل ایکس پی ساخت آمریکا متعلق به ارتش امارات نیز توسط پدافند هوایی به زیر کشیده شد. این مدل پهپاد گونه ای مخصوص شناسایی است که توسط آمریکا در اختیار امارات قرار گرفته است. اما نمی توان از پهپادها در جنگ یمن حرف زده و از مدهای ساخت چین حرفی به میان نیاورد. آمریکا با وجود درخواست های متعدد کشورهای عربی برای فروش پهپاد مسلح به آنها از این امر سرباز زد و در نتیجه این کشور به سمت چین تمایل پیدا کردند.
پهپادهایی مثل سری وینگ لونگ و سری رنگین کمان ساخت چین در تعدادی قابل توجه به ارتش های امارات و عربستان صادر شده و البته این پرنده های بلند پرواز چینی نیز از تیر رس پدافند یمنی ها به دور نبوده است. بر اساس برخی از برآوردها و تصاویر منتشر شده ۵ پهپاد ساخت چین متعلق به سعودی ها و ۲ فروند پهپاد چینی متعلق به اماراتی ها با آتش پدافند هوایی یمن ساقط شده است.
پهپاد ساقط شده مدل Wing Loong عربستان
پهپاد تهاجمی wing loong اماراتی که توسط پدافند ارتش یمن سرنگون شد
در آذر ماه سالجاری البته روند ساقط کردن پهپادهای م روندی صعودی پیدا کرده و شدت بیشتری نیز گرفت. در این میان یک فروند بالگرد آپاچی سعودی نیز توسط پدافند هوایی یمن مورد اصابت قرار گرفته و سقوط کرد که به هلاکت هر دو سرنشین آن منجر شد. تصاویر بسیار کیفیتی که یمنی ها از این عملیات و ساقط کردن آن منتشر کردند جای هیچ کتمان کردنی را برای سعودی ها نگذاشت. با این حساب ۷ آپاچی سعودی و ۲ آپاچی اماراتی در این جنگ ساقط شدند.
آپاچی سعودی بعد از هدف قرار گرفتن در حال سقوط
اما این فقط محصولات آمریکایی و چینی نبودند که به دام پدافند هوایی یمن افتادند. از دیگر شکارها می توان به حداقل یک مورد پهپاد Luna X۲۰۰۰ اشاره کرد که عربستان در سال های قبل ۱۰ فروند از آنها را خریداری کرده است. اما آخرین شکار یمنی ها به نوعی بسیار جالب تر از دیگر شکارها به حساب می آید. این بار پرنده ای بدون سرنشین ساخت ترکیه به دام پدافند هوایی مقاومت افتاده و سرنگون شد. پرنده ای که تا پیش از این هیچ آماری از صادر شدن آن به عربستان سعودی وجود نداشت ولی حالا با این بروز این ماجرا وجود آن در زرادخانه عربستان سعودی تایید شد.
پهپاد Karayel ساخت ترکیه
دم پهپاد Karayel متعلق به سعودی ها که توسط پدافند یمن ساقط شده است
این پهپاد از مدل Karayel است که توسط شرکت ترکیه ای طراحی و ساخته و ظاهرا چند سال پیش به عربستان سعودی تحویل داده شده است. این پرنده بدون سرنشین دارای ماموریت شناسایی بوده و در عین حال دارای مدل مسلح نیز است. این پرنده بدون سرنشین توان پرواز تا ارتفاع بیش از ۶ کیلومتری را داشته و می تواند تا ۷۰ کیلوگرم محموله را با خود حمل کند. این پهپاد می تواند با سرعت ۱۴۸ کیلومتر بر ساعت پرواز کرد و ماندگاری نیز در حدود ۲۰ ساعت است.
نگاهی به تسلیحات دفاع هوایی یمن؛ عمردهی انقلابی به سام ۶ و آر ۲۷
بررسی های مشرق نشان می دهد دو سلاح اصلی یمنی ها که تا به اینجا می توان گفت بخش عمده شکارهای آن ها در حوزه پدافند هوایی به آن مربوط می شود توسط موشک های هوا به هوای ار ۲۷ تغییر یافته و موشک های سام ۶ ارتقاء یافته انجام شده است. تصویری که به ادعای سعودی ها به تاریخ ۶ اسفند ماه ۱۳۹۵ تهیه شده و در آن یک تیر موشک هوا به هوای آلامو ساخت روسیه در پشت یک کشنده و خودرویی نیز در کنار آن قرار دارد که سعودی ها آن را منبع تامین قدرت این سامانه اعلام کردند.
این موشک از هدایت فروسرخ بهره برده و به نظر مسئولین چندین شکار پدافندی در سالهای اخیر در یمن بوده است. اما این موشک چیست و چطور از یمن سر در آورده است؟ موشک مورد نظر در حقیقت یک سلاح هوا به هوا برای جنگنده های میگ ۲۹ یمنی است که سالها پیش نزدیک به ۱۰۰ تیر از آن توسط حکومت قبلی یمن خریداری و به ارتش این کشور تحویل داده شده است. سیستم هدایت اصلی این موشک به صورت هدایت نیمه فعال راداری است و در عین حال نمونه‌هایی از آن با هدایت فروسرخ نیز توسعه پیدا کرده. این موشک از سوخت جامد نیز بهره می برد، سرعت آن ۴.۵ ماخ و وزن سرجنگی آن نیز در حدود ۳۹ کیلوگرم است. نمونه های هدایت نیمه فعال راداری این موشک نیاز به رادار و باقی ماندن قفل راداری بر روی هدف و رساندن اطلاعات به موشک مورد نظر تا لحظه برخورد را دارد و تبدیل کردن آن از یک موشک هوا به هوا به یک موشک سطح به هوا اقدامی است که شاید در شرایط فعلی یمن تقریبا ناممکن باشد.
اما با دقت به تصویر گرفته شده توسط سعودی ها می توان به یک نکته جالب دیگر پی برد. موشک مورد نظر در این تصویر نه مدل هدایت راداری، بلکه مدل هدایت فروسرخ این موشک است. با استفاده از این موشک این احتمال بسیار قوی تر است که یمنی ها موفق شده باشند با فعال کردن این موشک ها و شلیک آن ها به سمت محدوده هدف مورد نظر و سپس فعال شدن جستجوگر فروسرخ موشک مذکور، روی هدف قفل کرده و آن را ساقط کنند.
در مورد شکار آخرین پهپاد ریپر ارتش آمریکا طرف آمریکایی اعلام کرد که یمنی ها با استفاده از موشک سام ۶ این پهپاد را ساقط کرده است. یمنی ها از موشک ضد هوایی جدید خود بعد از چند روز رونمایی کردند، این موشک که فاطر ۱ نام دارد در حقیقت مدل ارتقاء یافته از موشک های سامانه سام ۶ است که ساخت شوروی سابق بوده و سالها پیش توسط یمن خریداری شده است.
به نظر میرسد یمنی ها سیستم های کشف و تعقیب الکترواپتیکال را برای این موشک ها تعریف کردند و با استفاده از آنها موفق به رهگیری و انهدام سومین پهپاد ریپر آمریکایی شدند. استفاده از سیستم های الکترواپتیکال برای رهگیری و نابودی هواپیماهای دشمن از این جهت مهم است که امکان غافلگیری دشمن را به جهت عدم اطلاع پیدا کردن آنها از قفل موشک افزایش می دهد که نوع کار شبیه به ارتقایی است که یمنی ها پیش از این بر روی موشک ار ۲۷ انجام داده و آنها را از حالت هوا به هوا به سطح به هوا تبدیل کرده بودند.
با این اوصاف، به نظر می رسد عربستان سعودی و امارات به عنوان مهمترین مان به خاک یکن، با گذشت سالها از آغاز برنامه خود برای اشغال خاک این کشور، اکنون در حال از دست دادن اعتبار و حیثیت نظامی خود هستند (همانطور که با کشتن هزاران زن و کودک، حیثیت انسانی خود را از دست دادند) و در سال جدید میلادی با چالش بزرگی مواجه می شوند که تنها مزیت فعلی آنها یعنی پرواز بر فراز خاک یمن را نیز دچار خدشه و آسیب جدی کند.[مشرق]
درباره این سایت