چهل حدیث از امام جعفر صادق علیه‌السلام/مرکزتنظیم ونشرآثارآیت الله العظمی بهجت

۱. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: مَنْ أَنْصَفَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ رُضِیَ بِهِ حَكَماً لِغَیْرِهِ. (کافی، ج۲، ص۱۴۶)

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمود: هرکس که در مورد خود، رعایت انصاف نماید، به داورى دیگران پذیرفته شود.

۲. قَالَ علیه‌السلام: إِذَا كَانَ اَّمَانُ زَمَانَ جَوْرٍ وَ أَهْلُهُ أَهْلَ غَدَرٍ فَالطُّمَأْنِینَةُ إِلَى كُلِّ أَحَدٍ عَجْزٌ. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: آنگاه که روزگار، زمانۀ ستم باشد و مردمش اهل نیرنگ باشند، اعتماد به هرکسى درماندگى است.

۳. قَالَ علیه‌السلام: إِذَا أُضِیفَ الْبَلَاءُ إِلَى الْبَلَاءِ كَانَ مِنَ الْبَلَاءِ عَافِیَةٌ. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: چون بلا بر بلا فزاید، (نشانۀ) رهایى از بلا باشد.

۴. قَالَ علیه‌السلام: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ صِحَّةَ مَا عِنْدَ أَخِیكَ فَأَغْضِبْهُ فَإِنْ ثَبَتَ لَكَ عَلَى الْمَوَدَّةِ فَهُوَ أَخُوكَ وَ إِلَّا فَلَا. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: چون خواستى سلامت نفس برادرت را دریابى، او را به خشم آور. اگر در رفاقت با تو استوار ماند، او برادر تو است، وگرنه برادرت نیست‏.

۵. قَالَ علیه‌السلام: لَا تَعْتَدَّ بِمَوَدَّةِ أَحَدٍ حَتَّى تُغْضِبَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: به رفاقت کسى اعتماد مکن، تا او را [از روی امتحان،] سه بار به خشم آورى.

۶. قَالَ علیه‌السلام: لَا تَثِقَنَّ بِأَخِیكَ كُلَّ الثِّقَةِ، فَإِنَّ صَرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَا تُسْتَقَالُ. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: به دوستت اعتمادِ مطلق مکن، زیرا زمین‌خوردن و ازپاى‌درآمدن بر اثر دلباختگى و اعتماد همه‌جانبه، درمان و جبرانى ندارد.

۷. قَالَ علیه‌السلام: الْإِسْلَامُ دَرَجَةٌ وَ الْإِیمَانُ عَلَى الْإِسْلَامِ دَرَجَةٌ وَ الْیَقِینُ عَلَى الْإِیمَانِ دَرَجَةٌ وَ مَا أُوتِیَ النَّاسُ أَقَلَّ مِنَ الْیَقِینِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: اسلام یک درجه است، و ایمان درجه‌‏ای ا‌ست روى اسلام، و یقین درجه‏‌ای است روى ایمان، آنچه مردم به آن رسند کمتر از یقین است‏.

۸. قَالَ علیه‌السلام: إِزَالَةُ الْجِبَالِ أَهْوَنُ مِنْ إِزَالَةِ قَلْبٍ عَنْ مَوْضِعِهِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: برکندن کوه‌ها آسان‌تر از برکندن دل‌ها از جاى خویش است‏.

۹. قَالَ علیه‌السلام: الْإِیمَانُ فِی الْقَلْبِ وَ الْیَقِینُ خَطَرَاتٌ. (محاسن برقی، ج۱، ص۲۴۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: ایمان در قلب است، و یقین، خطورها و الهاماتى است.

۱۰. قَالَ علیه‌السلام: الرَّغْبَةُ فِی الدُّنْیَا تُورِثُ الْغَمَّ وَ الْحَزَنَ وَ اُّهْدُ فِی الدُّنْیَا رَاحَةُ الْقَلْبِ وَ الْبَدَنِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: میل به دنیا، مایۀ غم و اندوه است و بى‏‌میلى و زهد به دنیا، مایۀ آسایش دل و پیکر است.

۱۱. قَالَ علیه‌السلام: مِنَ الْعَیْشِ دَارٌ یُكْرَى وَ خُبْزٌ یُشْرَى. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: از عیش در زندگی، داشتن خانه‏‌اى اجاره‏‌اى و نانى خریدنى است‏.

۱۲. قَالَ علیه‌السلام لِرَجُلَیْنِ تَخَاصَمَا بِحَضْرَتِهِ: أَمَا إِنَّهُ لَمْ یَظْفَرْ بِخَیْرٍ مَنْ ظَفِرَ بِالظُّلْمِ وَ مَنْ یَفْعَلِ السُّوءَ بِالنَّاسِ فَلَا یُنْكِرِ السُّوءَ إِذَا فُعِلَ بِهِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام به دو مرد که در حضورش نزاع مى‏‌کردند، فرمود: هان! هرکه با زورگویى پیروزى یابد، پیروزى‏‌اش نیکو نباشد و آن‌کس که با مردم بدى کند، نبایستى از بدى مردم، ناراحت گردد.

۱۳. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: التَّوَاصُلُ بَیْنَ الْإِخْوَانِ فِی الْحَضَرِ التَّزَاوُرُ وَ فِی السَّفَرِ التَّكَاتُبُ. (کافی، ج۲، ص۶۷۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمودند: برقرارى ارتباط بین برادران در وطن، دیدار یکدیگر است و هنگام سفر، نامه‌نگارى است‏.

۱۴. قَالَ علیه‌السلام: لَا یَصْلُحُ الْمُؤْمِنُ إِلَّا عَلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ التَّفَقُّهِ فِی الدِّینِ وَ حُسْنِ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَةِ وَ الصَّبْرِ عَلَى النَّائِبَةِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: مؤمن جز به سه خصلت نیک نشود: فهم عمیق در دین، اندازه‌دارى نیکو در زندگانى و بردبارى بر ناگوارى.‏

۱۵. قَالَ علیه‌السلام: الْمُؤْمِنُ لَا یَغْلِبُهُ فَرْجُهُ وَ لَا یَفْضَحُهُ بَطْنُهُ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: بر مؤمن، عورتش چیره نگردد و شکمش او را رسوا نسازد.

۱۶. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: صُحْبَةُ عِشْرِینَ سَنَةً قَرَابَةٌ. (کافی، ج۶، ص۱۹۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمودند: هم‌نشینىِ بیست‌ساله، [به‌منزلۀ] خویشاوندى است.

۱۷. قَالَ علیه‌السلام: لَا تَصْلُحُ الصَّنِیعَةُ إِلَّا عِنْدَ ذِی حَسَبٍ أَوْ دِینٍ وَ مَا أَقَلَّ مَنْ یَشْكُرُ الْمَعْرُوفَ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: احسان جز به خانواده‌دار و دیندار شایسته نیست، و چه کمیابند آنها که احسان و محبت را حق‌شناسند.

۱۸. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: إِنَّمَا یُؤْمَرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یُنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ مُؤْمِنٌ فَیَتَّعِظُ أَوْ جَاهِلٌ فَیَتَعَلَّمُ وَ أَمَّا صَاحِبُ سَوْطٍ أَوْ سَیْفٍ فَلَا. (کافی، ج۵، ص۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: به‌راستى مؤمن [چون‏] امربه‌معروف شود یا نهى‌ازمنکر گردد، پند پذیرد؛ یا نادان یاد گیرد، ولى آنکه که تازیانه و شمشیر دارد [پند یا آموزش را‏] قبول نکند.

۱۹. قَالَ علیه‌السلام: إِنَّمَا یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ مَنْ كَانَتْ فِیهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ عَالِمٌ بِمَا یَأْمُرُ عَالِمٌ بِمَا یَنْهَى عَادِلٌ فِیمَا یَأْمُرُ عَادِلٌ فِیمَا یَنْهَى رَفِیقٌ بِمَا یَأْمُرُ رَفِیقٌ بِمَا یَنْهَى. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: تنها کسى مى‏‌تواند امربه‌معروف کند یا نهى‌ازمنکر نماید که داراى سه صفت باشد: به آنچه امر مى‏‌کند و از آنچه نهى مى‏‌نماید آگاه باشد، عادلانه امر کند و نهى نماید، با مهربانى و نرمی امر و نهى کند.

۲۰. قَالَ علیه‌السلام: إِنَّ اللَّهَ أَنْعَمَ عَلَى قَوْمٍ بِالْمَوَاهِبِ فَلَمْ یَشْكُرُوهُ فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالًا وَ ابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَكَانَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَةً. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: خداوند بخشش‌هایی به مردمى داد و شکرش نکردند و آن نعمت‌ها وبال آنها شد؛ و مردمى را به مصیبت‌ها گرفتار کرد و صبر کردند، و بلاها براى آنها نعمت شد.

۲۱. قَالَ علیه‌السلام: صَلَاحُ حَالِ التَّعَایُشِ وَ التَّعَاشُرِ مِلْ‏ءُ مِكْیَالٍ ثُلُثَاهُ فِطْنَةٌ وَ ثُلُثُهُ تَغَافُلٌ. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: مصلحت زندگى و معاشرت اجتماعى، به پیمان‌ه‏اى پر می‌ماند که دو سوم آن هوش و زیرکى، و یک‌سومش نادیده گرفتن و تجاهل است‏.

۲۲. قَالَ علیه‌السلام: مَا أَقْبَحَ الِانْتِقَامَ بِأَهْلِ الْأَقْدَارِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: انتقام‌جویى قدرتمندان چه زشت است‏.

۲۳. قِیلَ لَهُ مَا الْمُرُوَّةُ؟ فَقَالَ علیه‌السلام: لَا یَرَاكَ اللَّهُ حَیْثُ نَهَاكَ وَ لَا یَفْقِدُكَ مِنْ حَیْثُ أَمَرَكَ. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

از امام صادق علیه‌السلام پرسیده شد: مردانگى چیست؟ فرمود: خدا تو را آنجا که منع کرده، نبیند و آنجا که امر کرده، گم نکند.

۲۴. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: مَكْتُوبٌ فِی التَّوْرَاةِ اشْكُرْ مَنْ أَنْعَمَ عَلَیْكَ وَ أَنْعِمْ عَلَى مَنْ شَكَرَكَ فَإِنَّهُ لَا زَوَالَ لِلنَّعْمَاءِ إِذَا شُكِرَتْ وَ لَا بَقَاءَ لَهَا إِذَا كُفِرَتْ. الشُّكْرُ زِیَادَةٌ فِی النِّعَمِ وَ أَمَانٌ مِنَ الْغِیَرِ. (کافی، ج۲،‌ ص۹۴)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: در تورات نوشته شده: سپاس آن‌کس که نعمتت داده، بگذار؛ و بر کسى که شکرت گفت، نعمت بخش، که نعمت‌ها با شکرگزارى زوال نپذیرند، و با کفران و ناسپاسى بقا نیابد. سپاس‌گزارى نعمت را افزون کند، و ایمنى و پناه از دگرگونی [نعمت] باشد.

۲۵. قَالَ علیه‌السلام: فَوْتُ الْحَاجَةِ خَیْرٌ مِنْ طَلَبِهَا مِنْ غَیْرِ أَهْلِهَا وَ أَشَدُّ مِنَ الْمُصِیبَةِ سُوءُ الْخُلُقِ مِنْهَا. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: از دست‌دادن حاجت و نیاز، بهتر از تقاضاى به نااهل است، و دشوارتر از گرفتارى، بدخویی ناشى از آن گرفتارى است‏.

۲۶. سَأَلَهُ علیه‌السلام رَجُلٌ أَنْ یُعَلِّمَهُ مَا یَنَالُ بِهِ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ لَا یُطَوِّلَ عَلَیْهِ، فَقَالَ علیه‌السلام: لَا تَكْذِبْ. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

مردى از امام صادق علیه‌السلام درخواست کلامى کوتاه نمود که حاوى خیر دنیا و آخرت باشد، ایشان فرمود: دروغ مگو.

۲۷. قَالَ علیه‌السلام: الدَّیْنُ غَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهَارِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: بدهکارى، اندوه شب است و خوارى روز.

۲۸. قَالَ علیه‌السلام: إِذَا صَلَحَ أَمْرُ دُنْیَاكَ فَاتَّهِمْ دِینَكَ. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: چون کار دنیایت سامان یافت، به دین و آئین خود بدگمان شو.

۲۹. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: بَرُّوا آبَاءَكُمْ یَبَرَّكُمْ أَبْنَاؤُكُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُكُمْ. (کافی، ج۵، ص۵۵۴)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: با پدران خود خوش‌رفتارى کنید تا مشمول خوش‌رفتارى فرزند خود گردید؛ و نسبت به ن مردم رعایت عفّت و پاکدامنى بنمایید تا نتان عفیف و پاکدامن گردند.

۳۰. قَالَ علیه‌السلام: مَنِ ائْتَمَنَ خَائِناً عَلَى أَمَانَةٍ لَمْ یَكُنْ لَهُ عَلَى اللَّهِ ضَمَانٌ. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرکه خائنى را امانت‌دارِ امانتى کند، او را نزد خدا ضمانتى نباشد.

۳۱. قَالَ علیه‌السلام: الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنِ فَمِنْهُ ضَعْفٌ وَ مِنْهُ قُوَّةٌ وَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: حیا دو گونه است: یکى ضعف و ناتوانى است، و دیگرى نیرومندى و اسلام و ایمان.

۳۲. قَالَ علیه‌السلام: تَرْكُ الْحُقُوقِ مَذَلَّةٌ وَ إِنَّ الرَّجُلَ یَحْتَاجُ إِلَى أَنْ یَتَعَرَّضَ فِیهَا لِلْكَذِبِ. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: رعایت نکردن حقوق، زبونى است، و مرد را براى پوزش‌خواهى به دروغ وامى‏‌دارد.

۳۳. قَالَ علیه‌السلام: إِذَا سَلَّمَ الرَّجُلُ مِنَ الْجَمَاعَةِ أَجْزَأَ عَنْهُمْ وَ إِذَا رَدَّ وَاحِدٌ مِنَ الْقَوْمِ أَجْزَأَ عَنْهُمْ. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: یک نفر که از میان جمعى سلام کند، از همه کافى است و یکى هم که از جمعى جواب گوید، کفایت کند.

۳۴. قَالَ علیه‌السلام: السَّلَامُ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدُّ فَرِیضَةٌ. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: سلام، مستحب است و جواب سلام، واجب‏.

۳۵. قَالَ علیه‌السلام: مَنْ بَدَأَ بِكَلَامٍ قَبْلَ سَلَامٍ فَلَا تُجِیبُوهُ. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: هرکه پیش از سلام، آغاز سخن کند، جوابش نگویید.

۳۶. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: تَصَافَحُوا فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالسَّخِیمَةِ. (کافی، ج۲، ص۱۸۳)

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمود: به‌هم دست بدهید که کینه را می‌برد.

۳۷. قَالَ علیه‌السلام: اتَّقِ اللَّهَ بَعْضَ التُّقَى وَ إِنْ قَلَّ وَ دَعْ بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ سِتْراً وَ إِنْ رَقَّ. (تحف‌العقول، ص۳۶۱)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: از خدا اندکى هم که باشد، پروا کنید؛ و میان خود و خدا پرده‌‏اى، هرچند نازک، بگذارید.

۳۸. قَالَ علیه‌السلام: مَنْ مَلَكَ نَفْسَهُ إِذَا غَضِبَ وَ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ وَ إِذَا اشْتَهَى حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّارِ. (تحف‌العقول، ص۳۶۱)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: آن‌کس که هنگام خشم، طمع، ترس، و خواهش نفس خویشتن‏‌دار باشد، خدا بدنش را بر آتش حرام می‌کند.

۳۹. قَالَ علیه‌السلام: الْعَافِیَةُ نِعْمَةٌ خَفِیفَةٌ إِذَا وُجِدَتْ نُسِیَتْ وَ إِذَا عُدِمَتِ ذُكِرَتْ. (تحف‌العقول، ص۳۶۱)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: عافیت، نعمتى سبک‌وزن است. تا هست، فراموش مى‌‏شود و چون رفت، به یاد مى‏‌آید.

۴۰. قَالَ علیه‌السلام: لِلَّهِ فِی السَّرَّاءِ نِعْمَةُ التَّفَضُّلِ وَ فِی الضَّرَّاءِ نِعْمَةُ التَّطَهُّرِ. (تحف‌العقول، ص۳۶۱)

امام صادق علیه‌السلام فرمود: خداى را در حال گشایش، نعمت احسان و تفضل است، و در سختى، نعمت پاکى [از گناه].[مرکزنشرآیت الله بهجت] 

احادیثی دیگرازبیتوته                                                                                                                                                                            حدیث اول :

من أحب لله و أبغض لله و أعطی لله فهو ممن كمل إیمانه .

امام جعفر صادق (ع) : هر كه برای خدا دوست دارد و برای خدا دشمن دارد و برای خدا عطاء كند ، از كسانی است كه ایمانش كامل است .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 9

حدیث دوم :

ان المسلمین یلتقیان ، فافضلهما أشدهما حبا لصاحبه .

امام جعفر صادق (ع) : از دو مسلمان كه به هم برخورد می كند آن كه دیگری را بیشتر دوست دارد بهتر است .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 193

حدیث سوم :

جعل الخیر كله فی بیت و جعل مفتاحه اهد فی الدنیا .

امام جعفر صادق (ع) : همه خیر در خانه ای نهاده شده و كلیدش را زهد و بی رغبتی به دنیا قرار داده اند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 194

حدیث چهارم:

اذا أراد الله بعبد خیرا زهده فی الدنیا و فقهه فی الدین و بصره عیوبها و من أوتیهن فقد أوتی خیر الدنیا و الاخرة .

چون خدا خیر بنده‏ اى را خواهد، او را نسبت بدنیا بى ‏رغبت و نسبت بدین دانشمند كند. و به عیوب دنیا بینایش سازد، و بهر كه این خصلت ها داده شود، خیر دنیا و آخرت داده شده.

اصول كافی ، ج 3 ، ص 196

حدیث پنجم:

خف الله كأنك تراه و إن كنت لا تراه فإنه یراك .

امام جعفر صادق (ع) : چنان از خدا بترس كه گویا او را می بینی و اگر تو او را نمی بینی او تو را می بیند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 110

حدیث ششم :

كان أمیرالمؤمنین صلوات الله علیه یقول : أفضل العبادة العفاف .

امام جعفر صادق (ع) : امیرالمؤمنین علیه السلام  می فرمود : بهترین عبادت عفت است .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 125

حدیث هفتم :

قال رسول الله : من ترك معصیة لله مخافة الله تبارك و تعالی أرضاه الله یوم القیامة .

امام جعفر صادق (ع) : پیامبر خدا فرمود : هر كه گناهی را برای خدا و ترس از او ترك كند خدا او را در روز قیامت خشنود گرداند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 128

حدیث هشتم :

قال الله تبارك و تعالی : ما تحبب إلی عبدی بأحب مما افترضت علیه .

امام جعفر صادق (ع) : خداوند متعال فرموده است : بنده من با چیزی محبوبتر از انجام واجبات به من دوستی نكند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 129

حدیث نهم :

العباد ثلاثة : قوم عبدوا الله عز و جل خوفا فتلك عبادة العبید و قوم عبدوا الله تبارك و تعالی طلب الثواب ، فتلك عبادة الأجراء و قوم عبدوا الله عز و جل حبا له فتلك عبادة الأحرار و هی أفضل العبادة .

امام جعفر صادق (ع) : عبادت كنندگان سه دسته اند : گروهی خدای متعال را از ترس عبادت كنند و این عبادت بردگان است ، گروهی خدای متعال را به طمع ثواب عبادت كنند و این عبادت مزدوران است . دسته ای خدای متعال را برای دوستیش عبادت كنند و این عبادت آزادگان و بهترین عبادت است .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 131

حدیث دهم :

إنما خلد أهل النار فی النار لأن نیاتهم كانت فی الدنیا أن خلدوا فیها أن یعصوا الله أبدا . و إنما خلد أهل الجنة فی الجنة لأن نیاتهم كانت فی الدنیا أن لو بقوا فیها أن یطیعوا الله أبدا ، فبالنیات خلد هؤلاء و هؤلاء . ثم تلا قوله تعالی : " قل كل یعمل علی شاكلته " قال : علی نیته .

امام جعفر صادق (ع) : اهل دوزخ از اینرو در دوزخ جاودان باشند كه نیت داشتند اگر در دنیا جاودان باشند همیشه نافرمانی خدا كنند و اهل بهشت از اینرو در بهشت جاودان باشند كه نیت داشتند اگر در دنیا باقی بمانند همیشه اطاعت خدا كنند پس این دسته و آن دسته به سبب نیت خویش جاودانی شدند ، سپس قول خدای تعالی را تلاوت نمود : بگو هركس طبق طریقه خویش عمل می كند . فرمود : یعنی طبق نیت خویش .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 135 - 136

حدیث یازدهم :

لا تكرهوا إلی أنفسكم العبادة .

امام جعفر صادق (ع) : عبادت را به خود مكروه و ناپسند ندارید .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 137

حدیث دوازدهم :

ان الله عز و جل إذا أحب عبدا فعمل قلیلا جزاه بالقلیل الكثیر.

امام جعفر صادق (ع) : چون خدای تعالی بنده ای را دوست دارد و او عمل كوچكی انجام دهد ، خدا او را پاداش بزرگ دهد .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 137 – 138

حدیث سیزدهم :

الصبر رأس الایمان .

امام جعفر صادق (ع) : صبر سر ایمان است .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 140

حدیث چهاردهم :

ثلاث من علامات المؤمن : علمه بالله و من یحب و من یبغض .

امام جعفر صادق (ع) : سه چیز از علامات مؤمن است : شناختن خدا و شناختن دوستان و دشمنان خدا .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 192

حدیث پانزدهم :

من ابتلی من المؤمنین ببلاء فصبر علیه ، كان له مثل أجر الف شهید .

امام جعفر صادق (ع) : هر مؤمنی به بلائی گرفتار شود و صبر كند ، اجر هزار شهید برای اوست .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 146

حدیث شانزدهم :

محمد بن سلیمان الدیلمی عن أبیه قال : قلت لابی عبدالله - علیه السلام - فلان بن عبادته و دینه و فضله ! فقال : كیف عقله ؟ قلت : لا أدری : فقال : ان الثواب علی قدر العقل .

امام جعفر صادق (ع) : سلیمان دیلمی می گوید : به امام صادق - علیه السلام - عرض كردم فلانی در عبادت و دیانت و فضیلت چنین و چنان است . فرمود : عقلش چگونه است ؟ گفتم نمی دانم . فرمود : پاداش به اندازه عقل است .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 12

حدیث هفدهم :

أكمل الناس عقلا أحسنهم خلقا .

امام جعفر صادق (ع) : عاقل ترین مردم خوش خلق ترین آنهاست .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 27

حدیث هیجدهم :

قال رسول الله (ص ) : إنا معاشر الانبیاء أمرنا أن نكلم الناس علی قدر عقولهم .

امام جعفر صادق (ع) : پیامبر خدا (ص ) فرموده است:ما گروه پیامبران مأموریم كه با مردم به اندازه عقل خودشان سخن بگوئیم .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 27

حدیث نوزدهم :

قال رجل له - علیه السلام - ما العقل ؟ قال : ما عبد به الرحمن و اكتسب به الجنان . قال : قلت : فالذی كان فی معاویة ؟ فقال : تلك النكراء ، تلك الشیطنة ، وهی شبیهة بالعقل ، و لیست بالعقل .

امام جعفر صادق (ع) : شخصی از امام صادق - علیه السلام - پرسید عقل چیست ؟ فرمود : چیزی است كه به وسیله آن خدا پرستش شود و بهشت بدست آید . آن شخص گوید : گفتم پس آنچه معاویه داشت چه بود ؟ فرمود : آن نیرنگ است ، آن شیطنت است ، آن نمایش عقل را دارد ، ولی عقل نیست .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 11

حدیث بیستم :

عبدالله بن سنان قال : ذكرت لابی عبدالله - علیه السلام - رجلا مبتلی بالوضوء و الصلاة و قلت : هو رجل عاقل ، فقال : أبو عبدالله و أی عقل له و هو یطیع الشیطان ؟ فقلت له : و كیف یطیع الشیطان ؟ فقلت له : سله هذا الذی یأتیه من أی شیء هو ؟ فانه یقول لك من عمل الشیطان .

امام جعفر صادق (ع) : ابن سنان گوید به حضرت صادق - علیه السلام - عرض كردم : مردی هست عاقل كه گرفتار وسواس در وضو و نماز می باشد : فرمود چه عقلی كه فرمانبری شیطان می كند ؟ گفتم : چگونه فرمان شیطان می برد ؟ فرمود از او بپرس وسوسه ای كه به او دست می دهد از چیست ؟ قطعا به تو خواهد گفت از عمل شیطان است .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 13

حدیث بیست و یک :

قال - علیه السلام - : قال رسول الله : یا علی لا فقر أشد من الجهل ، لا مال أعود من العقل .

امام جعفر صادق (ع) : پیامبر خدا فرموده است : ای علی هیچ تهیدستی سخت تر از نادانی و هیچ مالی سودمندتر از عقل نیست .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 30

حدیث بیست و دو :

لیس بین الایمان و الكفر الا قلة العقل قیل : و كیف ذاك یا ابن رسول الله ؟ قال : إن العبد یرفع رغبته الی مخلوق فلو أخلص نیته لله لأتاه الذی یرید فی أسرع من ذلك .

امام جعفر صادق (ع) : میان ایمان و كفر فاصله ای جز كم عقلی نیست . عرض شد : چگونه ای پسر پیغمبر ؟ فرمود : بنده خدا در حاجت خود متوجه مخلوق می شود ، در صورتی كه اگر با خلوص نیت متوجه خدا شود آنچه خواهد در نزدیكتر از آن وقت به او رسد .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 32 – 33

حدیث بیست و سه :

اذا أراد الله بعبد خیرا فقهه فی الدین .

امام جعفر صادق (ع) : چون خدا خیر بنده ای خواهد ، او را در دین دانشمند كند .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 39

حدیث بیست و چهار :

لیس بین الایمان و الكفر الا قلة العقل قیل : و كیف ذاك یا ابن رسول الله ؟ قال : إن العبد یرفع رغبته الی مخلوق فلو أخلص نیته لله لأتاه الذی یرید فی أسرع من ذلك .

امام جعفر صادق (ع) : میان ایمان و كفر فاصله ای جز كم عقلی نیست . عرض شد : چگونه ای پسر پیغمبر ؟ فرمود : بنده خدا در حاجت خود متوجه مخلوق می شود ، در صورتی كه اگر با خلوص نیت متوجه خدا شود آنچه خواهد در نزدیكتر از آن وقت به او رسد .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 32 - 33

حدیث بیست و پنج :طلب العلم فریضة .

امام جعفر صادق (ع) : كسب دانش واجب است .

اصول كافی ، ج 1 ، ص 35

حدیث بیست و ششم :

من زار أخاه فی الله قال الله عز و جل : إیای زرت و ثوابك علی و لست أرضی لك ثوابا دون الجنة .

امام جعفر صادق (ع) : هر كسی كه برای خدا از برادرش دیدن كند ، خدای متعال فرماید : مرا دیدن كردی و ثوابت بر من است و به ثوابی جز بهشت برایت خرسند نیستم .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 255

حدیث بیست و هفتم :

تصافحوا فإنها تذهب بالسخیمة .

امام جعفر صادق (ع) : با یكدیگر مصافحه كنید ، زیرا مصافحه كینه را می برد .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 264

حدیث بیست و هشتم :

لا یقبل رأس احد و لا یده إلا رسول الله أو من ارید به رسول الله صلی الله علیه و آله .

امام جعفر صادق (ع) : نباید سر یا دست كسی بوسیده شود مگر دست پیامبر خدا صلی الله علیه و آله یا كسی كه از او پیامبر خدا صلی الله علیه و آله قصد شود .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 267

حدیث بیست  و نهم :

شیعتنا الرحماء بینهم ، الذین اذا خلوا ذكروا الله .

امام جعفر صادق (ع) : شیعیان ما با یكدیگر مهربانند ، چون تنها باشند خدا را یاد كنند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 268

حدیث سی ام :

من أحب الاعمال الی الله عز و جل إدخال السرور علی المؤمن : اشباع جوعته أو تنفیس كربته أو قضاء دینه .

امام جعفر صادق (ع) : از جمله دوست داشتنی ترین اعمال نزد خدای متعال شادی رسانیدن به مؤمن است و سیر كردن او از گرسنگی ، یا رفع گرفتاری او یا پرداخت بدهیش .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 276

حدیث سی و یک ام :

قال عن سدیر قال : قلت له - علیه السلام - هل یجزی الولد والده ؟ فقال : لیس له جزاء إلا فی خصلتین یكون الوالد مملوكا فیشتریه ابنه فیعتقه أو یكون علیه دین فیقضیه عنه .

امام جعفر صادق (ع) : سدیر گوید : به امام صادق علیه السلام عرض كردم : آیا فرزند می تواند پدرش را پاداش دهد ؟ فرمود : پاداشی برای پدر نیست جز در دو صورت : پدر برده باشد و پسر او را بخرد و آزاد كند،پدر بدهی داشته باشد و پسر آن را بپردازد .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 237

حدیث سی و دوم :

شرف المؤمن قیام اللیل و عزه استغناؤه عن الناس .

امام جعفر صادق (ع) : شرافت مؤمن به شب زنده داری و عزتش به بی نیازی از مردم است .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 2

حدیث سی و سوم :

قیل له - علیه السلام - ای الاعمال أفضل ؟ قال : الصلاة لوقتها و بر الوالدین و الجهاد فی سبیل الله عز و جل .

امام جعفر صادق (ع) : به امام صادق علیه السلام عرض شد . كدام اعمال بهتر است ؟ فرمود : نماز در وقت و نیكی با پدر و مادر و جهاد در راه خدای متعال .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 231

حدیث سی و چهارم:

مثل الدنیا كمثل ماء البحر كلما شرب منه العطشان ازداد عطشا حتی یقتله .

امام جعفر صادق (ع) : دنیا مانند آب دریاست كه هر چه شخص تشنه از آن بیشتر آشامد ، تشنگیش بیشتر شود تا او را بكشد .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 205

حدیث سی و پنجم :

من رضی من الله بالیسیر من المعاش رضی الله منه بالیسیر من العمل .

امام جعفر صادق (ع) : هر كه به یك زندگی ساده از خدا راضی باشد خدا هم به عمل اندك او راضی شود .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 207

حدیث سی و ششم :

إن كان ما یكفیك یغنیك فأدنی ما فیها یغنیك و إن كان ما یكفیك لا یغنیك فكل ما فیها لا یغنیك .

امام جعفر صادق (ع) : اگر اندازه كفایت ، بی نیازت كند ، كمترین چیز دنیا بی نیازت كند و اگر اندازه كفایت بی نیازت نكند ، هر چه در دنیا هست بی نیازت نكند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 209

حدیث سی و هفتم :

لا تستقل ما یتقرب به إلی الله عز و جل و لو شق تمرة .

امام جعفر صادق (ع) : چیزی كه مایه تقرب به خدای متعال است كوچك مشمار ، اگر چه پاره خرمایی باشد .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 212

حدیث سی و هشتم :

اذا هممت بشی ء من الخیر فلا تؤخره ، فان الله عز و جل ربما أطلع علی العبد و هو علی شیء من الطاعة فیقول : و عزتی و جلالی لا أعذبك بعدها أبدا و اذا هممت بسیئة فلا تعملها فانه ربما اطلع الله علی العبد و هو علی شیء من المعصیة فیقول : و عزتی و جلالی لا أغفر لك بعدها أبدا .

امام جعفر صادق (ع) : وقتی اراده كار خیری نمودی تأخیرش مینداز زیرا خدای متعال گاهی بر بنده مشرف می شود كه او مشغول طاعتی است ، پس می فرماید : به عزت و جلالم سوگند كه تو را پس از این هرگز عذاب نكنم و چون اراده گناهی كردی انجام مده ، زیرا گاهی خدا بر بنده مشرف می شود كه او معصیتی انجام دهد ، پس می فرماید : به عزت و جلالم كه تو را بعد از این دیگر نخواهم آمرزید .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 213

حدیث سی و نهم :

لو یعلم المؤمن ما له من الأجر فی المصائب لتمنی أنه قرض بالمقاریض .

امام جعفر صادق (ع) : اگر مؤمن پاداشی را كه برای مصیبتها دارد بداند ، آرزو می كند كه او را با قیچی تكه تكه كنند .

اصول كافی ، ج 3 ، ص 354

حدیث چهلم :

سئل النبی (ص ) : ما كفارة الاغتیاب قال : تستغفر الله لمن اغتبته كلما ذكرته .

امام جعفر صادق (ع) : از پیغمبر پرسیدند : كفاره غیبت چیست ؟ فرمود : برای آن كس كه غیبتش كردی هر زمان به یادش افتادی از خدا طلب آمرزش كنی[بیتوته]